Een groter territoriaal gebied
De grootste verandering op het gebied van dataprivacy heeft te maken met de vergrote rechtsmacht van de GDPR. Het is namelijk van toepassing op alle bedrijven die persoonlijke data van EU-burgers verwerken. Concreet zijn dat bijna alle bedrijven, ook kleinere bedrijven. De EU ziet persoonsgegevens namelijk erg breed. Ook IP-adressen, cookies en Twitter gebruikersnamen zien zij als persoonsgegevens. Het maakt daarbij niet uit waar het bedrijf gevestigd is.
Voorheen was de territoriale toepasbaarheid van de richtlijnen op meerdere manieren te interpreteren. Dankzij een aantal rechtszaken is de toepasbaarheid van de GDPR nu heel duidelijk: “GDPR is van toepassing op het verwerken van persoonsgegevens door controleurs en verwerkers in de EU, waarbij het niet uitmaakt of het proces wel of niet in de EU gebeurt.”
Ook als de controleur of verwerker niet in de EU zit, is de GDPR van toepassing. Namelijk als de activiteiten te maken hebben met het aanbieden van goederen of diensten aan inwoners van de EU (waarbij een betaling niet van belang is), en het monitoren van het gedrag plaatsvindt in de EU. Bedrijven buiten de EU die data verwerken van EU-inwoners moeten een vertegenwoordiger in de EU aanwijzen.
Flinke boetes op inbreuken
Als je een boete krijgt voor het niet opvolgen van de GDPR, dan kan het bedrag oplopen tot 4% van je wereldwijde jaaromzet of 20 miljoen euro. Hierbij kijkt men naar welk bedrag het grootst is. Dit is de maximum boete voor de meest erge inbreuken. Een boete van 2% kun je krijgen als jij je papieren niet op orde hebt (artikel 28). Of als je de toezichthouder en de betrokkene niet op de hoogte brengt van een inbreuk, of geen effectbeoordeling uitvoert. Deze regels gelden voor zowel controleurs als verwerkers, wat inhoudt dat ‘clouds’ niet vrijgesteld worden.
Je klant moet toestemming geven
De voorwaarden voor toestemming zijn ook sterker. Bovendien zijn ellenlange onleesbare voorwaarden uit den boze. Je klant moet toestemming geven via een begrijpelijk en toegankelijk formulier waarbij het doel voor de gegevensverwerking duidelijk staat aangegeven.
Wat mag er niet?
Wellicht vraag jij je nu af: waar kan ik een boete voor krijgen? Hieronder vind je voorbeelden van acties die strafbaar zijn:
- Per mail een klantendatabase versturen.
- Plain text wachtwoord versturen per mail.
- Inloggegevens van de klantendatabase delen met het hele bedrijf.
- Gegevens delen met Amerikaanse partijen zonder dat hierbij speciale aandacht is voor de gegevensbescherming en de verwerkingsovereenkomst.
- Zonder expliciete toestemming sollicitanten opslaan met naam en toenaam, voor latere analyse.
- Persoonsgegevens vragen zoals leeftijd en geslacht zonder dat je daar een specifieke noodzakelijke reden voor hebt.
- Computers waar klantgegevens in staan, zonder wachtwoord in een algemene ruimte plaatsen.
- Gegevens van medewerkers in een algemene kast opslaan.
- Het privéadres van medewerkers naar een klant sturen t.b.v. kerstcadeautjes.
- IP-adressen van prospects opslaan.
- Marketing cookies plaatsen zonder toestemming van de klant.
- Samenwerken met partijen waarbij je privégegevens deelt zonder verwerkingsovereenkomst.
- Lijsten met e-mailadressen kopen en/of gebruiken.
- Privéprofielen opstellen van prospects zonder hen daarvan op de hoogte te stellen.
De GDPR: heb jij het op orde?
Aangezien de GDPR ook van invloed is op jouw bedrijf, is het belangrijk om dit goed ingeregeld te hebben. Zeker gezien de hoge boetes die je boven het hoofd hangen als jij je zaakjes niet op orde hebt. Goed om te weten: je bent zelf verantwoordelijk voor het juist inregelen van de GDPR. Dit zijn tien belangrijke punten om GDPR-compliant te worden:
- Maak (nieuwe) medewerkers binnen je bedrijf bewust van de GDPR-regelgeving. Zo kun je de gevolgen van de GDPR beter inschatten en eventuele wijzigingen binnen je organisatie doorvoeren.
- Maak een dataregister aan met daarin een overzicht van de persoonsgegevens die je verwerkt. Bepaal waar ze vandaan komen en met wie je ze deelt.
- Onderzoek kritisch waarom je bepaalde data hebt en of die wel echt nodig zijn. Zo mag je persoonlijke gegevens niet onbeperkt bewaren. Alleen in kaart brengen is niet genoeg. Het is verplicht om het kenbaar te maken in een privacyverklaring.
- Controleer de toestemming die je aan bezoekers vraagt. De wijze waarop je toestemming vraagt om iemands persoonsgegevens te verwerken moet volgens de GDPR vrij, specifiek, geïnformeerd en ondubbelzinnig zijn.
- Communiceer helder en duidelijk over je privacybeleid. Kijk nog eens goed naar je bestaande privacyverklaring met de GDPR in je achterhoofd en herschrijf deze waar nodig.
- Besteed aandacht aan privacyverhogende maatregelen bij het ontwikkelen van (nieuwe) producten en diensten zoals websites.
- Stel een procedure op zodat je een helder antwoord hebt als particulieren vragen hebben over hun persoonsgegevens.
- Stel een plan op voor het geval er toch een data lek optreedt. Zo kun je datalekken snel opsporen, onderzoeken en melden.
- Ga na of het voor jouw organisatie nodig is om een data protection officer (dpo) aan te stellen. Overheden en verwerkers die regelmatig en stelselmatig privacygegevens op grote schaal observeren, moeten een dpo aanstellen. Dat mag ook een externe adviseur zijn.
- Controleer de datastromen die naar niet-EU-landen gaan. Check of dat land over eenzelfde soort wetgeving beschikt als dat van de EU.
Data verzamelen in 3 categorieën
Als je data van gebruikers wilt verzamelen of opslaan, dan moeten gebruikers van je website daar vooraf duidelijke toestemming voor geven. Deze gegevens kun je onderverdelen in drie categorieën: persoonsgegevens, pseudo-anonieme data en anonieme data.
Onder persoonsgegevens vallen bijvoorbeeld de NAW-gegevens, een IP-adres of device-ID’s. Pseudo-anonieme data zijn persoonsgegevens die zo verwerkt worden dat ze niet langer herleid kunnen worden zonder het gebruik van aanvullende informatie, maar die wel een persoon individueel maken. Zoals bijvoorbeeld een versleuteld mailadres of gebruikers-ID. Anonieme data zijn uiteraard niet te herleiden tot persoonsgegevens.
Voor elke categorie gelden andere regels wat betreft toestemming en gegevensbescherming. Let hier dus goed op als je verschillende soorten klantdata hebt. Of het nu gaat om je CRM-systeem, klantenbestanden in Excel of een ander programma, je e-mailsysteem of een andere verzameling: alles valt onder de GDPR.